Odmówienie urlopu na żądanie

Czy pracodawca może odmówić udzielenia urlopu na żądanie?

Każdemu pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę przysługuje prawo do wykorzystania 4 dni urlopu na żądanie w ciągu roku. W powszechnej opinii utarło się w związku z tym przekonanie, że pracodawca musi każdorazowo udzielić takiego urlopu na wniosek pracownika.

Idea urlopu na żądanie

Urlop na żądanie to przywilej wynikający z przepisów prawa pracy. Zapis o tego rodzaju urlopie znajdziemy w art. 167 Kodeksu pracy, który mówi o tym, że pracodawca jest zobowiązany udzielić urlopu na żądanie pracownika, we wskazanym przez niego terminie i w wymiarze nie większym niż 4 dni w ciągu roku kalendarzowego. Zapis ten stanowi również o tym, że pracownik powinien zgłosić żądanie udzielenia urlopu nie później niż w dniu jego rozpoczęcia.
Przysługujące pracownikowi 4 dni urlopu na żądanie pochodzą z puli dni urlopu wypoczynkowego - nie są zatem dodatkowymi dniami wolnymi. Jeżeli więc pracownik wykorzysta wszystkie dni urlopu wypoczynkowego i będzie chciał skorzystać z urlopu na żądanie, pracodawca ma prawo mu odmówić z racji wykorzystania limitu przez podwładnego. W jakich jeszcze sytuacjach pracodawca ma prawo odmówić udzielenia urlopu na żądanie?

Kiedy pracodawca może odmówić urlopu na żądanie?

Pracownik nie może rozpocząć urlopu na żądanie, dopóki pracodawca mu go nie udzieli. Jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego, skorzystanie z takiego urlopu bez zgody pracodawcy może zostać uznane za naruszenie obowiązków pracowniczych, a to z kolei może wiązać się z dyscyplinarnym zwolnieniem. Pracodawca może odmówić udzielenia urlopu na żądanie w szczególnych okolicznościach, jeżeli uzna, że obecność pracownika jest konieczna ze względu na ochronę jego interesu. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2013 roku (SNO 29/13) czytamy, że:
pracodawca może odmówić udzielenia urlopu na podstawie art. 1672 k.p. ze względu na szczególne okoliczności, które powodują, że zasługujący na ochronę wyjątkowy interes pracodawcy wymagałby obecności danego pracownika w pracy w okresie określonym w żądaniu udzielenia urlopu.

Do takiej sytuacji może dojść na przykład w przypadku braków kadrowych w sezonie chorobowym czy dużej liczby zleceń do zrealizowania. Odrzucenie wniosku pracownika o udzielenie urlopu na żądanie może być podyktowane również naruszeniem przez niego przepisów z tym związanych - może to być na przykład zbyt późne zgłoszenie takiego wniosku.

W jaki sposób zgłosić urlop na żądanie?

Pracownik chcący skorzystać z uprawnienia, jakim jest urlop na żądanie, musi dokonać jego zgłoszenia najpóźniej w dniu rozpoczęcia wolnego, do momentu przewidywanego rozpoczęcia pracy. Przepisy nie narzucają konkretnej formy takiego zgłoszenia. Oznacza to zatem, że pracownik może zawiadomić pracodawcę w dowolny sposób, zarówno ustnie, jak i pisemnie, pod warunkiem jednak, że takie oświadczenie skutecznie do niego dotrze. Pracodawca powinien zapoznać się z treścią oświadczenia, zanim pracownik rozpocznie urlop na żądanie.